Beyninizin ideal düzeyde çalışmadığını mı düşünüyorsunuz? Hafızanızı, yaratıcılığınızı ve problem çözme yeteneklerinizi geliştirmek için bu ipuçlarından başkasına bakmayın. İnternette IQ’nuzu yükselttiğini iddia eden çok sayıda tavsiyeyle karşılaşabilirsiniz veya telefonunuzun uygulama mağazasında sizi daha akıllı kıldığını iddia eden düzinelerce beyin jimnastiği oyunu bulabilirsiniz.
Bu hızlı çözümler cazip görünse de bilimsel olarak kanıtlanmış yöntemlere yatırım yapmak en iyisidir. Bu kolay ve araştırmaya dayalı tüyo koleksiyonu, yaşlandıkça bilişsel yeteneklerinizi geliştirmenize ve beyninizin genel işlevselliğini korumanıza yardımcı olacaktır. İşte daha zeki olmak için 6 tavsiye:
1. Video oyunları oynayın
Beyin jimnastiği oyunlarının zekayı artırabileceğine dair sağlam bir kanıt olmasa da, bir araştırma grubu bu oyunları sıradan video oyunlarıyla karşılaştıran bir çalışma yaptı ve sonuçlar ilgi çekiciydi.
İsveç’teki Karolinska Enstitüsü, 2020 yılında yaklaşık 9.000 Amerikalı çocuk üzerinde araştırma yaptı. Bulgular, ortalama oyuncudan daha uzun süre video oyunu oynayan 9 ila 10 yaş arası çocukların, daha az oynayan çocuklarla karşılaştırıldığında zeka açısından herhangi bir fark edilebilir farklılık göstermediğini gösterdi. Daha sonra çalışma, iki yıl boyunca bu çocukların 5.000’ini takip etti ve 12 yaşına geldiklerinde video oyunu oynayanların IQ’sunun ortalamanın 2,5 puan üzerinde olduğunu keşfetti.
Yaşlı popülasyonda yapılan diğer çalışmalarda da benzer avantajlar gözlenmiştir. 60 ila 80 yaşları arasındaki yetişkinleri kapsayan 2020 tarihli bir çalışmanın sonuçları, Angry Birds veya Super Mario 3D gibi oyunları dört hafta boyunca oynamanın hafıza üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğunu gösterdi.
2. Daha açık fikirli olmaya çalışın
Uzun vadeli düşünce, davranış ve duygu alışkanlıkları kişinin kişiliğini şekillendirir ve onu kısa sürelerde dalgalanan geçici ruh hallerinden ve duygulardan ayırır.
En kanıta dayalı ve geniş çapta kabul gören beş ana özellik boyutu şunlardır:
- Ne kadar sosyalsiniz ve ödüllendirmeye meraklısınız.
- Yeni fikirleri ve deneyimleri benimsemeye ne kadar isteklisiniz.
- Ne kadar arkadaş canlısı ve güvenilir olduğunuzu düşünüyorsunuz.
- Ne kadar disiplinli ve hırslısınız.
- Ne kadar endişeli ve duygusal açıdan hassassınız.
Kariyer başarısını, mutluluğu ve hatta uzun ömürlülüğü tahmin edebildiklerinden, bu özelliklere ve kişinin bunlardan aldığı puanlara dikkat etmek çok önemlidir. Örneğin, dışa dönüklüğe güçlü bir eğilimi olan kişiler daha kısa ama daha mutlu yaşamlar sürme eğilimindeyken, içe dönük insanlar işlerinde başarılı olma eğilimindedir. Üstelik son derece açık fikirli bir yapıya sahip olan bireyler demansa daha az duyarlıdır.
Yaşlandıkça daha az açık fikirli hale geliriz, bu da inançlarımıza ve rutinlerimize daha fazla bağlı olmamıza yol açabilir. Bununla mücadele etmek için bilinçli olarak yeni deneyimler ve bakış açıları aramak çok önemlidir.
Hayatınıza yenilik ve çeşitlilik katmanın bir yolu, farklı şeyler denemeye kararlı olmaktır. Bu, her dışarıda yemek yemek istediğinizde yeni restoranlar keşfetmek veya her yıl aynı yere gitmek yerine tatil için farklı yerlere seyahat etmek anlamına gelebilir. Şiir ya da opera gibi yeni sanatsal biçimleri denemek hayatınıza çeşitlilik katmanın başka bir yoludur.
Ek olarak, düzenli yürüyüşler yapmak veya bulmaca çözmek gibi fiziksel ve zihinsel uygunluğu geliştiren faaliyetlere katılmak, daha fazla açık fikirlilik ile ilişkilendirilmiştir. Buradaki fikir, bu faaliyetlerin güveni ve dolayısıyla yeni deneyimler deneme isteğini artırmaya yardımcı olabileceğidir.
3. Gün içinde şekerleme yapın
Zihnimizin en iyi şekilde çalışması için yeterli uyku almanın önemi hepimize söylenmiş olsa da, eğer uyku zorsa ve önerilen gece yedi ila dokuz saate ulaşılamıyorsa, gün içinde şekerleme yapmak bir çözüm olabilir.
Thomas Edison, Albert Einstein ve Salvador Dali gibi isimlerin yaratıcılığı artırmanın bir yolu olarak şekerleme yaptığı biliniyor. Uyuklama, çok sayıda önde gelen bilim adamı ve sanatçı tarafından problem çözme yeteneklerini geliştirmek, zihinlerini keskinleştirmek ve fikirleri teşvik etmek için kullanılmıştır. Çalışmalar ayrıca şekerleme ile motor becerilerinden yaratıcılığa kadar gelişmiş bilişsel becerilerin gelişebileceğini doğruluyor.
Paris Beyin Enstitüsü’nde yapılan bir araştırmada, uykunun yaratıcılığı artırıp artıramayacağını araştırmak için bir çalışma tasarladı. Çalışma, katılımcılara bir matematik problemi verdi ve çözemedikleri takdirde bir sandalyeye yaslanıp dinlenmeleri istendi. 1. aşama uykuya dalan insanların sorunu çözme olasılıkları, kestirmeyen insanlara göre üç kat daha fazlaydı.
4. Daha zeki olmak için balık yiyin
Vücudunuzda beslenmeye en çok ihtiyaç duyan organ beyninizdir. Vücut ağırlığınızın yalnızca yüzde 2’sini oluşturmasına rağmen vücudunuzun enerji harcamasının yaklaşık yüzde 20’sini talep eder. Ancak enerjinin tek başına optimal beyin fonksiyonu için yeterli olduğuna inanmak bir yanılgıdır.
Beynin sağlığı korumak için uygun miktarlarda eksiksiz bir mikro besin yelpazesine ihtiyacı vardır. Bu besinlerdeki eksikliklerin zihinsel sağlık ve beyin fonksiyonlarının bozulmasına yol açabileceğini gösteren giderek artan sayıda araştırma var.
Beslenme, hamilelikten yaşlılığa kadar yaşamın her aşamasında beyin yapısı ve ruh sağlığı üzerinde çok önemli bir rol oynar. Örneğin, hamile kalmaya çalışan kadınların spina bifida gibi nöral tüp defektlerinden kaçınmak için folik asit (bir B vitamini) almalarının gerekli olduğunu biliyoruz. Ancak gelişmekte olan beyin, folik asitten daha fazlasına ihtiyaç duyar; aynı zamanda hücre zarlarının yapı taşları olarak hayati önem taşıyan omega-3 yağ asitlerine de ihtiyaç duyar.
DHA olarak bilinen bir yağ türü, beyindeki tüm yağ asidi içeriğinin yüzde 10 ila 20’sini oluşturur. DHA, nöronların sağlıklı morfolojisini geliştirmede ve hücre sinyalleşmesini teşvik etmede, beyin hücreleri arasında etkili iletişimi kolaylaştırmada önemli bir role sahiptir. DHA’nın, hamilelik sırasında beyin ve retinada birikerek beynin ve görme fonksiyonunun düzgün gelişimi için çok önemlidir.
İnsan vücudu yeterli miktarda DHA’yı tek başına üretemediği için gıda kaynaklarından alınması gerekir. Neyse ki DHA, sardalya, uskumru, somon ve alabalık gibi çeşitli deniz ürünleri ve yağlı balıklarda bol miktarda bulunur. 140 gram ağırlığındaki tek bir porsiyon uskumru, bir hafta boyunca yetecek miktarda omega-3 yağ asidi içerir.
5. Yeterince uyuyun
Zamanımızın yaklaşık üçte birini uykuya ayırmamız gerektiği gerçeğine rağmen, çoğumuz bunu günün başında ve sonunda sıkıştırmaya çalışırız, bu da çoğu zaman yorgunluğa ve performansın düşük olmasına neden olur.
Yeterli uyku almak, bisiklete binmek kadar basit bir şeyden, yazmak gibi daha karmaşık bir şeye kadar motor beceriler edinme kapasitemiz açısından harikalar yaratabilir. Daha önce Harvard Tıp Fakültesi’nde görev yapan sinir bilimci Dr. Matthew Walker, bireylere bilgisayar klavyesindeki karmaşık tuşları nasıl kullanacaklarını öğretti ve 12 saat sonra ilerlemelerini inceledi.
Sonuçlar, iki seans arasında uyumayan katılımcıların performanslarını yalnızca yüzde 2 oranında artırdığını, uyuyanlarda öğrenmenin yüzde 20 daha hızlı olduğunu gösterdi. Bu nedenle, yeterince uyumak anılarımızı pekiştirmeye yardımcı olabilir ve bu da bilgiyi daha etkili bir şekilde edinmemize yardımcı olabilir.
6. Düzenli olarak spor yapın
Beynimiz hayatta kalmak için programlandığı için egzersiz iki nedenden dolayı gereklidir. Birincisi, beynin en iyi şekilde çalışması için gerekli olan kanın oksijenlenmesini sağlamasıdır. İkincisi, ruh halimizi ve genel refahımızı iyileştirebilecek endorfin salınımını uyarmaya yardımcı olmasıdır.
Bu olgunun nedeni tam olarak açık değildir, ancak beynimizin doğal olarak alışılmadık ortamlarda başarılı olmaya ve problem çözme zorluklarıyla karşı karşıya kalmadığımızda mücadele etmeye programlı olması nedeniyle olabilir.
Bir koşu bandında veya eliptik makinede attığınız her adım, kanınızdaki iki temel gereksinimden ilki olan oksijen seviyelerinin korunmasında hayati bir rol oynar. Ancak bu tür bir aktivite, beyninizin zinde kalmasını, mekansal yönelim ve hafıza sistemlerinin en iyi şekilde çalışmasını sağlamak için yeterli değildir.
Öte yandan, ister doğal bir ortamda ister halka açık bir parkta olsun, asfaltsız bir yolda yürüyüş yapmak, ayak yerleşimi, açısı ve temposunda sayısız mikro düzeltme yapılmasını gerektirir. Bu küçük değişiklikler beyninizdeki sinir yollarını tam olarak kullanılmak üzere geliştikleri şekilde etkinleştirir.
Çok sayıda çalışmada fiziksel aktivite hafızanın güçlendirilmesiyle ilişkilendirilmiştir. Hafıza oluşumu ve hatırlama için önemli bir yapı olan ve denizatı şeklindeki hipokampus, bunun sonucunda en fazla uyarıyı deneyimleyen bölgedir.
Bilginin herkes için ücretsiz ve ulaşılabilir olmasını hedefleyerek gündelik hayattaki sorulardan bilimsel konulara kadar her konuda yazılar yazıyor.
